{İSMEK Gazetecilik kursu sona doğru hızla yaklaşırken bir anlamda bitirme tezi sayılabilecek bir görevimiz vardı: Röportaj. Verilen görevi yerine ilk getiren arkadaşlardan Sibel’in çalıştığı hastanenin girişindeki simitçiyle yaptığı röportajı dinlerken bunu blogumda paylaşmam gerektiğine karar verdim. Sevgili Sibel, ricamı kırmadı ve her sabah önlerinden umarsızca geçtiğimiz insanların da söyleyecek sözleri olduğunu ortaya koyduğu çalışmasını e-vren günlüğü’nde paylaşmam için bana yolladı. İşte bol susamlı, mis kokulu, ‘gevrek’ tadında çıtır çıtır o röportaj; iyi okumalar! – Evren}

“Can kurtaran halkası
Susamdır markası
Kimseye karşı yoktur
Gösterisi cakası” İşte size cevabı çok kolay bir bilmece…  Biraz ip ucu istiyorsunuz, tamam.

Açın-tokun, zenginin-fakirin, mutlunun-mutsuzun, keyifle yediği bir nimet, desem… Doğru, cevabı bildiniz: Simit.

Bazen saray aşı, bazen gariban aşı, bazen bir memur protestosu, bazen zam oranı göstergelerinin başaktörü simidi, sahibiyle konuştum, yol üstündeki simitçisiyle… Simitçi Alaaddin’le…

Sabahları işe yetişme telaşıyla belki yüzüne bile bakmadan simidimi alıp uzaklaştığım Alaaddin keyifle kabul etti sorularımı ve bir meslek erbabı edasıyla başladı anlatmaya.

Hikâyesini sordum simidin, ‘niye bu kadar seviliyor?’ dedim. Hikâyesinin nasıl olduğunu bilmiyor, yeminle söylüyor “Vallahi bilmiyorum ama Osmanlı’dan olduğunu biliyorum.” O dönemde sadece “Onun bildiği” yani “bisküvi, bilmem ne…” her zaman herkesin alamayacağı şeylermiş en uygun yiyecek de simitmiş. İnsanların simide yönelmesi ondan kalan bir alışkanlıkmış.

Pekmez Önemli!

Simidin şekli oluşturulurken iki tane hamur alınır “galeta” gibi yuvarlanır, uçları birbirine bağlanır, tekrar yuvarlanır kalın bir hamur olur ve her iki ucu birbirine birleştirilip halka simit şekli verilir. Sonra simit önce pekmeze batırılır “ama pekmez çok önemli” imiş “yoksa simit bembeyaz olur” muş. Sonra susama batırılır tepsiye yada fırın küreğine dizilip fırına verilir.

Babamın Yeri!

Alaaddin bir hastanenin önünde satıyor simitlerini. Ama öyle gelmiş tezgah açmış değil. Hastane kurulduğundan beri oradaymış. Babasından dolayı… ”Hani babanın yeri mi? derler ya evet babamın yeri” diyor; gülerek… Şimdi tabi belediye işgali vermiş. ‘Ben simitçi olmak istesem ne yapmam gerekir?’ diyorum. Hiç anlatmaya bile gerek görmüyor. “Yapamazsın” bitti… Kız başınalığımdan mı, babamdan bir yerimin olmadığından mı anlamadım.

Yetkililere diyecek tek kelime var…

Sabah saat 06.00’da başlıyor mesai akşam 19.00 -19.30 gibi bitiyor. Hep aynı fırından almıyor. “Canım hangi fırından isterse anlaşıp anlaşamadığım takdirde değiştirebilirim o sorun değil” diyor. Ayda ortalama 1000 lira ila 1500 lira arası “yani bir işçi” kadar kazanıyor. Bazı günler hiç kazanmadan gittiği de oluyormuş. Kalan simidin iadesi olmaz diyor. Eve götürüyormuş, komşulara falan dağıtıyormuş. Bu tezgahlar kaldırılırsa ne olur? Diyorum. “Şimdi biz sembolüz” diyor. Gururlu ama çaresiz bir ses tonuyla “Başka hiçbir ülkede simit yok. Bizle özdeşleşiyor… bilmiyorum artık kaldırılırsa kimse bir şey yapamaz herhalde… Buradan yetkililere diyecek tek kelime var oda tek kelime yani…”

Susama zam geldi açmaya, çatala ne oldu?

Biraz da malum gündem, susamı konuşalım dedim. Susam neymiş ne olmuş bilmiyor. Alaaddin’e göre susam bir bahaneymiş. Tamam susama zam geldi de açmaya çatala ne oldu diyor. Sanki konu bam teline bastı başladı anlatmaya:

“En son simide zam geldiğinde 75 kuruştan 1 liraya çıkmıştı. Üç sene geçti.Şimdi fırıncının olsun bir simit satıcısının olsun kazandığı para üç senedir aynı. Onu böyle düşün ama benim o kazancımın üstüne bir sürü bir sürü, işte doğal gazına zam gelmiş elektriğine zam gelmiş, yağına zam gelmiş, benim yani kazancım ne yapıyor otomatikman aşağı düşüyor. Şimdi tabi otomatikman zam insanlara yansıyor. İnsanlar da tepki gösteriyor. Ama tepki gösterirken oradaki insanların kazancını düşünerek göstermiyor sadece devlet tepkisidir…”

Alaaddin simidin 1.40 olmasından rahatsız. Simidin fiyatını 1.40 yapmakla insanlara hoş görünmeye çalışmışlar. 10 kuruş indirimle sempatik olmak istemişler. Ama 1.40 lira satıcılara kazandırmıyormuş. “Niye kazandır mıyor, dersen” diyor ve ekliyor.Şimdi bugün bir insan gelse ,ben öyleyim yani 1.20 lira param var dese veriyorsun. 4 tane simit alıyor 5.60 yapıyor ya 5.00 lira ver ya diyorsun gidiyor.Bu kimden gidiyor.Benden gidiyor ama bugün normalinde 1.50 yapmaları lazımdı. Bugün şimdi 1.40 veriyorsan 1.50’de verirsin değil mi? Hem 10 kuruş hesabı yapmazdım hem de kendi karımdan aşağıya inmezdim. Gerçekten kar yaptığımı hissederdim. Fırıncı için o şekilde sorun değil 100 tane veriyorsa 100 tanesinin parasını alır gider…

Simitçi oradan bir simit ver!

Bir ara konfeksiyon üzerine kendi dükkanı olmuş. Alaaddin’in ama sonra kürkçü misali tezgahının başına dönmüş.Seviyorsun bu işi yani diyorum.” Bu şimdi nasıl biliyor musun? İnsanların bizi küçümsediğini algılıyorum.”Ya simitçi diyor birisi.Başka biri bayan bile olsa “simitçi ordan bir simit ver…”diyor.Bu iş tabi çok zevkle yaptığım anlamına da gelmez…çok gocunmuyorum ama 12 saat boyunca soğuklarda, karda kışta ,ayaktasın.Ama şartlar koşullar…Bugün bir işçilik yapsan adam en kötü asgari ücretten sana maaş verir. Bir de emir altında olmak çok daha farklı. En azından burada muhatap olduğun insanlar belli.

Sanırım o bu işi seviyor biz de ne olursa olsun ister 1.40 ister 1.50 simidi seviyoruz ve öyleyse ne diyoruz:

Basit yaşayacaksın basit
Sanki bir gün yaşamın sona erecekmiş gibi basit
Çay , simit ve peynirle
Nazın Hikmet Ran

Esenyurt Belediyesi Kütüphanesi

Yolu hiç kütüphaneye düşmemiş, ömründe bir kütüphanenin büyülü kapısından içeri girmemiş kişiler var mıdır (ki mutlaka vardır) ama ben ilkokuldan beri kendim bildim bileli kütüphanelerle içli dışlı oldum; kitap dolu o hâneleri çok sevdim. İlkokul öğretmenimin payı büyüktür kütüphane alışkanlığımda. Bizim için (bizim için derken Aydınlılar için) sadece ödünç kitap alınacak yer değildir kütüphane, bunu da şundan dolayı söylüyorum; Aydın İl Halk Kütüphanesine yılın 12 ayı gidin harıl harıl ders çalışan, kitap araştıran veya süreli yayınları karıştıran onlarca insan görürsünüz.

Pamukkale Üniversitesi’nde okuduğum yıllarda İstiklal caddesindeki İl Halk Kütüphanesi’ne gittiğimde sırf bu yüzden çok şaşırmıştım; bomboştu. 2 yıl boyunca da kütüphanesi olmayan bir fakültede okumak zorunda kalmıştım; Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde okuduğum halde. Adnan Menderes Üniversitesi’ne geçiş yaptığımda kampüsteki merkez kütüphaneyi görünce çok heyecanlanmış ve mutlu olmuştum.

Aydın İl Halk Kütüphanesi az kahrımızı çekmemiştir. (Aslında buna kahrımızı çekti gözüyle bakmamak lazım; kütüphaneler biz okurlarla mutlu) Üniversiteyi de o kütüphanede çalışarak kazandım, KPSS’ye de orada hazırlandım; hatta çok güzel dostluklar bile kurulur kütüphanede; öyle ki bugün kardeş gibi olduğumuz Mutlu’yla 14 yıl önce kütüphanede üniversiteye hazırlanırken tanışmıştık.

Uzun süredir kütüphane havası solumadım; her şeyin merkezi İstanbul olmasına rağmen buraya yerleştiğimden beri neredeyse çoğu şeyden uzak kaldım. Onlardan biri de kütüphane! Bugün Esenyurt Belediyesi Kütüphanesi’ne gidip kütüphaneye üye oldum. Üye kaydımı yaptırdıktan sonra kütüphaneyi biraz dolaşmak için izin istedim; rafların arasında gezindim; kitapları inceledim. İçeride oturacak yer yoktu; gençler ders çalışıyordu. Kitapların raflarda neye göre sıralandığını çok anlamadım; yalnız bir düzensizlik hemen göze çarpıyordu. Kütüphanenin internet sitesinde 10 bin kaynaktan bahsediliyordu ama nitelikli kitap sayısının az olduğunu düşünüyorum. Ayrıca yine internet sitesinde yazıldığı gibi bedava çay kahve olayı sadece görüntüde var. (Belki çok kalabalık oluyor diye o hizmeti hafta sonları durdurmuş olabilirler diye de düşündüm.) Sistemdeki arızadan dolayı ödnüç kitap almaya gelen gençlerin geri çevrilmesi ve benim gibi yeni üye olanların fotoğraflı üye kayıtlarının 1-1,5 ay kadar gecikebileceği ihtimali de ciddi bir sorundu. Çıkarken görevli hanımla biraz sohbet ettim; 15 gün süreyle sadece 1 kitabın ödünç verildiğini, kitap azlığının da belediyenin yeni açtığı kütüphanelere destek amaçlı kitap gönderilmesinden kaynaklandığını anlattı. Kitap raflarındaki düzensizlik konusunda da hemfikirdik.

Kütüphanelerin başka bir kütüphaneye kitap paylaşımında bulunmasının mantığını anlayabilmiş değilim. Çok çok büyük ve zengin bir içeriğe sahip bir kütüphane için başka bir kütüphaneye kitap desteği sağlanabilir belki ama hâlâ kendi içeriğini tam anlamıyla zenginleştirememiş üstelik merkez bir kütüphanenin başka yere kitap göndermesi ne kadar sağlıklı? Belediyeler şehir süslü püslü olsun diye olduk olmadık her yere 1 haftada solan çiçekler dikeceğine onlara harcayacağı parayla kütüphanelerini zenginleştirebilir.

İkinci adresim Sefaköy İlçe Halk Kütüphanesiydi. Önünden geçerken oranın kütüphane olduğunu anlamayabilirdiniz ama kapısından içeri girdiğinizde gerçekten küçük bir kasabanın emektar kütüphanesine girmiş gibi hissediyorsunuz. Sefaköy’de kütüphanede bende böyle duygular uyandırdı; bir köy yerinde şirin bir kütüphanedeydim sanki ve içimi tuhaf bir huzur kapladı. Küçük olmasına rağmen kitap yönünden zengindi. Kulağı biraz ağır işiten ve daha önce 30 yıl boyunca Bayezıt Kütüphanesi’nde görev yapan beyefendiyle samimi bir sohbet de gerçekleştirdim. Üye kaydımı hemen yaptı ve 15 gün süreyle iki kitap alabileceğimi söyledi; hızlı okuyanlara 3 kitap verebildiklerini de ekledi. İçeride sadece üç kişi vardı; ders çalışıyorlardı; koskoca Sefaköy’de bu kütüphanenin varlığından sadece o 3 genç arkadaş haberdar diye düşündüm. Ne şanslılardı!

– Üye olmak veya ödünç kitap almak zorunda değilsiniz; bir kez de olsa bir kütüphaneye gidip raflardan bir kitap alın oturun. Birkaç saat okuyun ve o dinginliği, huzuru yaşayın. İnsan olarak buna gerçekten ihtiyacımız var; kitaplardan örülü bir dünyada dış dünyadan saklanmaya çok ihtiyacımız var; birkaç dakika da olsa…

– Çocuğunuzu önce McDonald’s’a değil kütüphaneye götürün. Onun karnını doyurmak kadar ruhunu doyurmak da önemli; hatta daha önemli. Hüss’ü kütüphaneye ilk götürdüğümde heyecanını ve hevesini bugün gibi hatırlıyorum.

– Kütüphaneler sadece sınava hazırlanılan veya ödünç kitap alınan mekanlar olmaktan sıyrılabilmeli. Çok yakın dostlarınızla Starbucks’ta değil de bir kez de kütüphanede buluşmak için sözleşin. O kitap kokan ortamda hiç konuşmadan bir arada bulunmak bile yetecektir.

– Bu yazı vesilesiyle Aydın İl Halk Kütüphanesi’ne selam olsun! 2004 – 2005 yılında Benim Kütüphanem projesi gönüllüsü arkadaşlarıma da selam olsun! Yüzlerce insanı kütüphanenin üst katındaki büyük salonda toplayıp kütüphaneyi yenileme projesini anlatmamızın üzerinden yıllar geçti; bugün yepyeni haline kavuşan Aydın il Halk Kütüphanesi’nin geldiği son noktada bizim de o projemizin izlerini görmek mümkün. Aydın’a gittiğim ilk fırsatta restore edildikten sonra yeniden okurları ağırlamaya başlayan kütüphanemizi ziyaret edeceğim.