Whatsapp aile grubunda geçen akşamki yazışmalarda konu, “sesli kitap okuma”ya geldi. Annem, yüksek sesle kitap okumanın strese iyi geldiğini yazdı. Ziya, oğlu Efe henüz okuma bilmediği için ona zaten kitapları sesli okuduğunu söyledi. Ben de “Aslında kitap sesli okunur, diğer türlü diksiyona pek faydası yoktur” gibi iddialı bir çıkışta bulundum ;) Ziya, bunu “ilk defa duyduğunu” söylerken İbrahim de “Bu söylediklerinizden kitapların haberi var mı acaba?” diye sordu.

Kitap niçin sesli okunmalı?

Eğer mümkünse kitabın sesli okunmasından yanayım. Tabii bu, ortama ve şartlara da bağlı. Kütüphanede ya da metroda kitabı sesli okumak mümkün değil. Ancak uygun bir ortamda, örneğin evimizde kitabı en az 15- 20 dakika sesli okursak bunun telaffuzumuza, diksiyonumuza yararı olacaktır.

Sesli okumak, elbette okuma hızımızı yavaşlatır. Ortalama 300 sayfalık bir romanın tamamını sesli okuyup bitirmek epey zor. Kitap okumanın konuşmamızı düzeltmesini, diksiyonumuzu iyileştirmesini istiyorsak sesli okumayı tercih edebileceğimizden bahsediyorum. Bunun için de günde 15 – 20 dakikalık bir sesli okuma yeterli olacaktır. Özellikle önce ağızda kalemle sesli okuduktan sonra aynı sayfaları bu kez kalemsiz ve yine sesli okumak diksiyon için çok değerli bir çalışmadır.

Aktif okuma mı pasif okuma mı?

Metinleri sesli okuma, aktif okumadır. Hatta aktif okumada mümkünse vurgulama ve tonlama yapmak çok daha faydalıdır. Kitabın sessiz olarak okunmasınaysa pasif okuma denir. O sırada gözleriniz satır üzerinde kaymaktadır ancak aklınız başka yerde olabilmektedir. Hatta bazen sayfalarca okursunuz, ne okuduğunuzun farkında olmazsınız ama iş yerindeki sıkıntıları, arkadaşınızla tartıştığınız konuyu veya kafanıza takılan başka sorunları düşünmüşsünüzdür. Sesli okuma, işte bu dalıp gitmelerin, zihin kaymalarının da önüne geçer.

Ayrıca sesli okuma, sözcükleri gözlerinizle görüp zihninize not etmenizin yanında kulağınızla duyarak da kelime hazinenize iyice yerleştirmenizi sağlar. Sesli okuduğunuz metin, kendi yazdığınız ve yayımlamaya hazırladığınız bir yazıysa yazım yanlışlarını ve anlatım bozukluklarını kolayca tespit edebilmenize yardımcı olur. Çünkü gözün kaçırdığı yanlışı, kulak büyük ihtimalle yakalayacaktır.

Sesli okumanın çocuklar açısından önemi

Okumayı yeni öğrenmekte olan birinci sınıf öğrencisini, önündeki yazıyı sessizce okuduğunu hiç gördünüz mü? Okumayı öğrenme sürecinde hep sesli okurlar çünkü heceleri, sözcükleri hem görüntülü hem sesli olarak hafızalarına, kelime dağarcıklarına kaydederler. Ayrıca hangi sözcüğün nasıl telaffuz edildiğini de deneyimlemek ve konuşma becerilerine yerleştirmek durumundadırlar.

“Evde tek başına otura otura konuşma yetimi de kaybettim” diyen özellikle büyüklerimizi zaman zaman duyarız. Sürekli bir pasif dinleme, pasif okuma ya da günlerce hiç konuşmama, diksiyonun da gerilemesine sebep olur. Bu noktada günlük sesli okuma çalışmaları, konuşma yetisinin gelişmesine yardımcı olacaktır.

Ben birine bir şey anlatır gibi yaklaşık yarım saat sesli okuma yapmaktan büyük zevk alıyorum. Kitap okumaksa – sesli ya da sessiz- zaten başlı başına büyük bir zevk ve dünyanın en güzel eylemlerinden biri.