İki gün sürecek 3. Uluslararası Teknoloji Bağımlılığı Kongresi‘nin ilk günü tamamlandı; kongrenin düzenleyicisi Yeşilay, organizasyon anlamında profesyonel bir iş ortaya koymuş. Protokolün açılış konuşmaları sebebiyle paneller programda yazan saatlere göre 1’er saat kaysa da etkinliğin ilk günü son derece verimli geçti.

Açılış konuşmalarını sırasıyla Kültür Toplum ve Aile Derneği Genel Başkanı Dr. Ümmü Gülşen Öztürk, Yeşilay Genel Başkanı Prof. Dr. Mücahit Öztürk, Milli Eğitim Bakanı Prof. Dr. Nabi Avcı ve Cumhurbaşkanımızın eşi Emine Erdoğan yaptı.

Dr. Ümmü Öztürk, Teknoloji Bağımlılığı Kongresinin ilkini 2012 yılında düzenlediklerinde ‘teknoloji bağımlılığı’ gerçeğinin yok sayıldığını ancak dört yılın sonunda teknoloji bağımlılığının ciddi bir sorun haline geldiğine dikkat çekti.

Prof. Dr. Mücahit Öztürk de modern yaşamın vazgeçilmezi teknolojinin artık sigara, alkol, uyuşturucu gibi yeni bir bağımlılık türü olarak kabul edildiğini söyledi. Teknolojinin nimetlerinden sonuna kadar faydalanırken aynı zamanda onu bilinçli şekilde kullanmamız gerektiğinin altını çizdi. Öztürk’ün aktardığı önemli bir tespit de ailelerin teknoloji / internet karşısında yaşadığı iki temel sorun: İçerik ve sorun. Çünkü ebeveynler, çocuklarının hangi içerikleri ne kadar süre kullanmaları gerektiğini bilemiyor. Neredeyse 2 yaşından itibaren oynasın diye eline cep telefonu / tablet tutuşturulan çocuklar annesinin yüzüne değil de ekrana daha çok baktığı için “bağlanma bozukluğu” yaşıyor; bu durum ilerleyen yaşlarda farklı davranış bozuklukları şeklinde kendini gösteriyor.

Teknolojideki yeni gelişmelerin dünyanın her yerinde kendisine koşulsuz / itirazsız yer bulduğu ve yeni yaşam şekilleri oluşturduğu ayrıntısına parmak basan isimse Milli Eğitim Bakanı Avcı oldu. Oyun alanlarına müdahale edilerek çocukların internet ve mobil oyun şirketlerinin kölesi haline getirildiğine dikkat çeken Avcı, çocukların internetle bağının azalmak yerine artacağını; yapılacak şeyinse onları bilinçlendirmek olduğunu söyledi.

Avcı’nın “en güvenilir arama motoru” diyerek övgüyle bahsettiği – benim de ilk defa bu kongrede duyduğum- EBA arama motoru, eba,gov.tr’nin bir parçasıymış. Bu arada “Dünyanın en büyük yardımcı eğitim platformu” olarak bakanın bahsettiği EBA için ilerleyen saatlerde gerçekleştirilen bir panelde soru sormak için söz hakkı alan bir anne farklı şeyler söyledi. Yardımcı Doçent olan ve aynı zamanda iki çocuk annesi olduğunu söyleyen katılımcı, EBA’ya girmekte ciddi sıkıntılar yaşadıklarını, çocuklarının öğretmenlerinin bile giremediğini ve yine Google’dan arama yapmak zorunda kaldıklarını anlattı. Benden aktarması.

Büyük bir sinyal ağının ortasında olduğumuzu vurgulayan Emine Erdoğan, benim de yıllardır aynı görüşte olduğum bir iddiasını dile getirdi: Aslında büyük bir biyolojik deneyin parçasıyız. Teknolojinin hızıyla gerçek hayatın hızı örtüşmediği için çocukların daha sabırsız ve sorunlu olduklarına parmak basan Erdoğan hafızası teknolojiye bağlanmış, siber alemin bireyi olmuş bir nesil haline gelmemek için bilinçlenmek gerektiğini dile getirdi.

İki farklı salonda eş zamanlı gerçekleştirilen panellerden takip ettiklerimi listeleyip, her birinden kısa notlar paylaşacağım:

• Çevrimiçi Bağımlılıklar: Kavramlar ve Tartışmalar – Prof. Dr. Cevdet Erdöl, Prof. Dr. Mark D. Griffiths
• Çevrimiçi Kumar Bağımlılığı – Prof. Dr. Mark D. Griffiths
• Çevrimiçi Alışveriş Bağımlılığı Belirtileri, Sebepleri ve Sonuçları – Yrd. Doç. Dr. Selim Günüç
• Enformasyon Bağımlılığı: Medyanın Kitlesinden Kitlelerin Medyasına – Doç. Dr. Abdullah Özkan
• Siber Zorbalık – Prof. Dr. Tolga Arıcak
• Sosyal Medya ve Siber Güvenlik – Bilal Tırnakçı
• Oyna Keşfet Öğren – İzzet Boğazlıyanoğlu
• Toplumsallaşma Sürecinin Yeni Aktörü Olarak İnternet – Doç. Dr. Yusuf Adıgüzel
• Teknoloji Bağımlılığının Dini ve Ahlaki Etkileri – Doç. Dr. Huriye Martı
• Bağlanmak ya da Bağlanmamak: Teknoloji Bağımlılığının Aile İlişkilerine Etkileri – Yrd. Doç. Dr. Selenga Gürmen
• Mobil Telefon Bağımlılığı ve Rehabilitasyon – Yrd. Doç. Dr. Hasan Kerem Alptekin
• Adolesanların Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ile Dijital Oyun Davranışları Arasındaki İlişki – Yrd. Doç. Dr. Aysın Ardıç
• Teknoloji Bağımlılığı, Ergenler Arasındaki Riskli Davranışlar ve Sağlık Teşviki – Doç. Dr. Tülay Ortabağ

 Prof. Dr. Cevdet Erdöl:

• En tehlikeli bağımlılık maddesi en kolay ulaşılabilendir. O yüzden teknoloji bağımlılığı gittikçe büyüyen ciddi bir sorundur.
• Teknoloji soyut bir kavram olduğu için engellenmesi zor ama kullanımı da gerekli. Sigara veya madde bağımlılığı gibi değil. Bu açıdan teknoloji bağımlılığı çok zor bir alan.
• Her şey www.’nin 90’lı yıllarda bütün dünyaya yayılmasıyla başladı.

Prof. Dr. Mark D. Griffiths [Tweet var]

• İnternet, birçoğumuzu çoğu konuda daha ikna edici bir ortam.
• İnternet erişilebilir, rahat, kullanımı kolay, maddi anlamda güç yetirilebilir olduğu için çok cazip.
• Kumar, internet üzerinden oynanıyorsa tedavisi de internet üzerinden istenebilmeli.
• Borsa da kumardır. 30 yıldır kumar üzerine araştırmalar yapıyorum. Borsa, bütün kumar bağımlılığı özelliklerini taşıyor. Borsa, bir alışveriş değil kumar bağımlılığı olarak değerlendirilmeli.

Yrd. Doç. Dr. Selim Günüç

• Hababam Sınıfı filmindeki bir sahneden de hatırlarsınız; öğrenciler eskiden tuvalette gizlice sigara içerlerdi. Öğrenciler günümüzde ise tuvalette cep telefonundan gizlice oyun oynuyor.
• E-devlet uygulaması da dahil, alışverişten bankacılık hizmetlerine kadar her işi internet üzerinden yaparken saatlerini internette geçiren çocukları nereye koyacağız?
• Hızla artan teknoloji bağımlılığı sorununu, teknolojinin dünyasını ve çocukların teknolojiye bakışını anlayabilirsek çözebiliriz.
• Teknoloji bağımlılığı da dahil bütün bağımlılıkları beyindeki haz noktasına etkileri çerçevesinde ele almalıyız.
• Online alışveriş bağımlılığı 2’ye ayrılır: Hedonik alışveriş ve faydacı alışveriş. Online alıveriş asıl hedonik alışverişle bağlantılıdır.
• Kişilerin işte geçirdikleri vaktin artıp alışverişe ayırdıkları zamanın azalması, online alışverişe yönelten en önemli sebeptir.
• “Ben bu alışverişi niçin yapıyorum?” sorusunu kendinize sorduğunuzda cevap “ihtiyaç, zamansızlık, mağazada bulamadığım için” ise sorun yok. Ancak online alışveriş yaptıkça mutlu oluyor, gerçek hayattaki alışverişten uzaklaşıyorsanız online alışveriş bağımlısısınız demektir.

Doç. Dr. Abdullah Özkan [Tweet var]

• Her gün bayiye gidip gazete alan kaç kişi kaldı?
• Medyaya güvenilmez çünkü bazı gerçekleri gizler. Bu sebeple medyanın yazmadıkları, yazdıklarından daha önemlidir.
• İnternette içerik üretmiyorsanız tüketiyorsunuz demektir. Tüketiyorsanız da üretenlerin bakış açılarına sahip olur, onların yönlendirmelerine maruz kalırsınız.
• Sosyal medya okuryazarlığı diye bir farkındalık oluşmalı

Prof. Dr. Tolga Arıcak [Tweet var]

• Siber zorbalık, karşımıza yıllar önce ilk olarak ‘online mağduriyet’ olarak çıktı.
• Siber zorbalık, akran zorbalığının şekil değiştirmiş halidir.
• Siber zorbalık ‘teknik temelli’ ve ‘iletişim temelli’ olmak üzere ikiye ayrılır.  Virüs programları yazmak, teknik temelli siber zorbalığa örnektir. Burada asıl amaç kişiye değil donanıma zarar vermektir. İletişim temelli siber zorbalıkta ise asıl hedef şahıs ve onun duygularıdır.
• Dünya gençlerinin %%20’si siber zorba, %25 ise siber zorbalık mağduru.
• Siber zorbalığın sebepleri arasında popüler olma arzusu, düşük özgüven ve aile içinde yaşanan sorunlar da yer alıyor.
• İnternet kullanmıyor olsak bile hepimiz potansiyel siber zorbalık mağduruyuz. Birileri sizin adınıza sosyal ağlarda hesap açıp adınıza paylaşımlarda bulunabilir ve sizi zor duruma düşürebilir.
• Siber zorbalığa halk sağlığı sorunu olarak bakılmalı.

Bilal Tırnakçı

• İntrnet, Türkiye için hazırlıksız yakalandığı bir teknoloji.
• Türkiye’de internet kullanıcılarının %89.9’u inteneti sosyal medya için kullanıyor.
• İnternet güvenliğinin büyük bölümünü sağlayacak olan kişinin kendisidir.

Doç. Dr. Yusuf Adıgüzel [Tweet var]

• Eleştirilmesi gereken teknolojinin, internetin kendisi değil bunların bilinçsiz kullanımıdır.
• İnternet, bireyi sosyalleşen biri olmaktan çıkarıp asosyalleştiriyor.
• Genellikle reel arkadaşlıklar sanal dünyaya taşınıyor. Sanal’dan reel’e taşınan arkadaşlıklar daha ender görülüyor.
• Sanaldaki arkadaşlık ilişkilerinin kontrolü reeldekinden daha zor.
• İnternet bağımlıları daha az kitap okuyor.
• İnternet bağımlılığı karşısında çözüm ne olabilir?
  • Sosyal sermayeye yatırım yapma, gerçek arkadaş çevresini geliştirme
  • Kaliteli bir arkadaş grubu ve onlarla spor, kültür, sanat gibi gerçek aktiviteler yapmak
  • Sosyal medya okuryazarlığı

Doç. Dr. Huriye Martı

• Tamamen teknolojiye karşı olmak aklen ve dinen mümkün değildir.
• Sorun, insan – teknoloji iletişiminin sağlıklı bir şekilde oluşturulamaması
• İnternet bağımlılığını tetikleyen 4 ana unsur var: Cinsellik, alışveriş, kumar, şiddet yüklü oyunlar
• Sanal alemdeki yalanların, karaktere dönüşme riski vardır.

Yrd. Doç. Dr. Selenga Gürmen

• Türkiye’de cep telefonu olanların oranı %97, bu oranın %55’i de akıllı telefon sahibi.
• Televizyon da bir zamanlar bağımlılık unsuruydu. Bunun üzerine de çok konuştuk. Ama akıllı telefon bağımlılığını daha ciddi boyuta taşıyan her an yanımızda olması, taşınabilirliği
• Çocuklarının internetten uzak durmasını isteyen anne babalar önce kendileri internetten uzak durarak iyi bir rol model olmalı.
• Teknolojik aletler, çocuk bakıcısı haline getirilmemeli. Cep telefonu veya tabletle çocuğu oylamak çok ciddi bir sorundur vebu sorun  asla normalleştirilmemelidir.
• Akıllı telefon kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte Phubbing [Phone (telefon) + Snubbing (adam yerine koymama, horgörme)] olarak adlandırılan yeni bir davranış ortaya çıktı. Phubbing nedir? Biriyle sohbet ederken o kişinin cep telefonuyla ilgilenmesi ya da çevrenizdeki bireylerin sizinle konuşmak yerine cep telefonları ile ilgilenmesi.

Gürmen, sunumunun bu kısmında Phubbing kavramının henüz Türkçe karşılığının bulunmadığını söyleyip dinleyicilerden öneriler alabileceğini söylemişti. Söz alan iki kişi “ben varım” ve “tel dışı bırakmak” önerilerinde bulundu. Oysa  cep telefonu bağımlılığıyla ilgili okuduğum birkaç makalede ‘mobil körlük’ kavramıyla karşılaşmıştım ve Phubbing, aynı zamanda ‘mobil körlük’ olarak tanımlanabilir. Hatta ben bir şey anlatırken telefonuyla ilgilenerek beni dinlemediğini fark ettiğim arkadaşları “şu an mobil sağırlık yaşıyorsun” diyerek uyardığım olur. Phubbing’e çok uç karşılıklar bulmak yerine zaten kullanımda olan ‘mobil körlük/sağırlık’ kavramları bu kelimenin yerine kullanılabilir.

Prof. Dr. Arıcak’ın siber zorbalığı halk sağlığı sorunu olarak gördüklerini dile getirmesi gibi son konuşmacı Doç. Dr. Tülay Ortabağ‘ın da teknoloji bağımlılığını halk sağlığı sorunu olarak ele aldıklarını söylemesi oldukça ilginçti. Ortabağ, bunun sebebini teknoloji bağımlılığının çok yaygın ve sık görülmesi olarak açıkladı; bu konuda daha tedirgin olmamak elde değil.

Kongrenin ilk gününden notlarım bu kadar. Genel değerlendirmemi ikinci günün yazısının sonunda yapacağım.

Evren’i Sosyal Ağlarda Takip E+